چکیده مطلب:
تاریخچه تکامل کفش از کجا شروع می شود؟ تصور اینکه وقتی هنوز کفشی اختراع نشده است، مردم چگونه زندگی میکردند دشوار است. همه چیز به دلیل نیاز به محافظت از پا در برابر صدمات بیرونی شروع می شود. این نیاز به ظاهر ساده انسانی، در طول سالیان به صنعتی در حال رشد تبدیل می شود که در آن طراحی به اندازه عملکرد اهمیت پیدا می کند. اگرچه ویژگی های اصلی کفش بدون تغییر باقی مانده است، اما با نگاهی به تاریخ طولانی و جالب کفش، می توانید متوجه شوید که رنگ ها، مواد و طرح ها تغییر کرده اند. قبلاً کفش ها را صنعتگران می ساختند. اما امروزه، فرایند تهیه و تولید کفش کاملا فرق کرده است. در این مقاله قصد بر این است که نگاهی به تاریخ جذاب و پر فراز و نشیب کفش بیندازیم. با ما در این نوشته از کفش لاریکه همراه باشید.
بر اساس تاریخچه تکامل کفش، تغییرات و نوآوری در مد کفش را به دوره های اصلی در تاریخ جهان تقسیم می کنند:
– پیش از تاریخ (2.5 میلیون قبل از میلاد – 1250 قبل از میلاد)
– دوران باستان (1250 قبل از میلاد – 476)
– قرون وسطی (476-1453)
– دوران مدرن اولیه (1453 – 1918)
– زمان مدرن (1918 – این روزها).
در ادوار مختلف دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به جهان، برداشت‌های متفاوت از فرهنگ و هنر، عوامل اقتصادی و سیاسی متفاوتی به چشم میخورد که نقش مهمی در مواد، شکل‌ها، نشانه‌ها و سبک به کار رفته در کمد لباس افراد داشته است. کشف و تصرف سرزمین های جدید، فناوری های جدید و درک متفاوت از جهان، سبک و مد کفش را به شدت مورد تغییر و تحول قرار می دهد.
در تاریخچه تکامل کفش، کفش‌های اولیه که در دوران ماقبل تاریخ رایج بودند، به شکل صندل تغییر پیدا می کنند. این صندل ها در دوران باستان به دلیل شکل‌گیری طبقات اجتماعی دارای محبوبیت بیشتری هستند. در طول قرون وسطی که به دوران فروتنی و فئودالیسم شهرت دارد، اولین سازه های کفش شکل می گیرد و پاشنه کفش اختراع شده و به طور گسترده مورد استفاده واقع می شود. در دوران اولیه مدرن، یعنی دوره‌های رنسانس و باروک بود که کفش ها کم کم شکل مدرن و امروزی خود را پیدا می کنند. در این مدت، کفش های مردانه و زنانه بسیار شبیه به هم بوده اند. در این دوره، مدل های کفش بسته به طبقات اجتماعی متفاوت است. همچنین در قرون وسطی که فئودالیسم وجود داشت، جامعه به طبقاتی تقسیم می‌شد که نه تنها مشاغل و مسئولیت‌های مختلف، بلکه لباس‌ها و کفش‌های متفاوت را نیز تعیین میکردند. دهقانان و مردم غیر اشراف شهر چکمه های چرمی سنگین و تیره پاشنه دار می پوشیدند. در همین حال، یک نجیب زاده کفش های فانتزی تری می پوشد که اغلب پاشنه چوبی داشتند. چاپ، زیور آلات و سایر عناصر تزئینی روی کفش فقط توسط اشراف استفاده می شده است. در این دوره رسم بر این بوده که اشراف این نوع کفش ها را به یک کفاش سفارش دهند. هر کفشی متفاوت بود و مطابق با روحیه و خواسته مشتری تزیین می شد، بنابراین هر جفت کفش منحصر به فرد و متفاوت بود و در میان اشراف، کفش هر شخصی با دیگری فرق داشت. عصر مدرن درک از مد را تغییر داد و سنت های چند دهه کفش سازی را به شدت تحت تاثیر داد. این به دلیل فرصت‌های جدید در تولید و به وجود آمدن فناوری و ایجاد صنعت کفش اتفاق افتاد که کل فرآیند تولید کفش را بسیار آسان‌تر و ساده‌تر کرد.
در تاریخچه تکامل کفش اولین کفش ها کی پدیدار شدند؟
سال ۱۹۹۱ تاریخ مهمی در تاریخچه تکامل کفش است زیرا در این سال، در مرز اتریش و ایتالیا، باستان شناسان یک انسان مومیایی شده طبیعی به نام اوتزی متعلق به عصر حجر را پیدا می کنند که حدود ۳۳۰۰ سال قبل از دوران ما زندگی میکرده است. این مسافر آلپ کفش‌های ساخته شده از پوست آهو با کفی از پوست خرس و پر از یونجه به پا داشته است. تصور می‌شود که تکنیک تولید کفش عصر حجر اینگونه بوده است: هر چه بخیه کمتر باشد، پاها خشک‌تر و گرمتر میشوند، بنابراین چرم را چروک میکنند. بخیه ها کوچک هستند و با توجه به ابزاری که مردم در آن زمان داشتند، این شکل کفش و پاپوش چندان خوش ساخت به نظر نمی رسد.
هیچ جفت کفش خاصی وجود ندارد که شروع تاریخچه تکامل کفش را به ما نشان دهد. دلیل این مساله آن است که تنوع اقلیمی کفش بسیار بالا بوده و در هر ناحیه ای از مواد خاص خودشان برای ساختن کفش و پاپوش استفاده می کرده اند. میبینیم که در مناطق شمالی، کفش از چرم ضخیم ساخته می شود و با خز و یونجه گرما می گیرد. در همین حال، در مناطق جنوبی، صندل‌هایی که از برگ‌های خرما یا الیاف پاپیروس درست می‌شدند، وجود داشته است. با وجود تنوع آب و هوا، مردم برای محافظت از پاهای خود در برابر اثرات طبیعی خارجی به کفش نیاز داشتند.
بسیاری از تغییرات و مدل های کامل کفش در طول دوره مهاجرت (قرن ۴-۶) و در طول جنگ های صلیبی (قرن ۱۱-۱۳) زمانی که اروپایی ها به شرق لشکرکشی کردند، پدیدار می شوند. در آن زمان اروپا مملو از صندل ها و کفش های نوک تیز مصری بود. به زودی پاشنه کفش ابداع می شود و مد غربی کفش شروع به توسعه می کند که نمود آن در تفاوت کفش در طبقه بندی اجتماعی قرون وسطی قابل مشاهده است. منحصربه‌فردترین و محبوب‌ترین گرایش‌های طراحی کفش در ایتالیا و اسپانیا شکوفا شد، کشورهایی که قوی‌ترین بنادر اروپا در آنها قرار داشت، مغازه‌ها و بازرگانان صنعتگران با سرعت زیادی در حال توسعه بودند و اولین مراکز مالی تأسیس می شوند. بنابراین این کشورها مهد واقعی مد کفش و لباس بودند.
طراحان کفش مدرن اغلب برای ایده های جدید، الهام و خلاقیت به تاریخ نگاه می کنند. روش های تولید کفش، ساختارهای دوخت، شستشوی چرم، سوزاندن و رنگ آمیزی تقریباً از پایان قرن نوزدهم تغییر نکرده است.
اکنون، بیایید مد و روند کفش را در دوره های مختلف تاریخی بررسی کنیم.
تاریخچه تکامل کفش در دوران قدیم و دوران باستان (۱۲۵۰ قبل از میلاد – 476 قبل از میلاد)
اولین صندل در مصر باستان پدیدار شد. آنها از برگ خرما، الیاف پاپیروس و چرم خام ساخته می شدند. این صندل ها در انتهای پا کشیده و بسته می شوند. در ابتدا فقط روحانیون و فرعون می توانستند آن را بپوشند، اما بعدها صندل توسط تمام مصریان باستان پوشیده شده است و رنگ های مختلف آن هر کدام نماد و معرف طبقه اجتماعی خاصی بوده است.
بد نیست در تاریخچه تکامل کفش، به تاریخ به وجود آمدن کفش در چین نیز اشاره ای داشته باشیم. چرا که درک مد چینی در طول تاریخ برای بسیاری از کشورهای غربی دشوار است. برای چندین دهه، یکی از قوانین زیبایی در چین، پاهای نیلوفر طلایی بود که بیشتر در طول قرن های ۱۰ تا ۱۱ محبوبیت یافت. پای نیلوفر طلایی به شکستن و خم شدن انگشتان پا اشاره دارد تا پاها به درستی در کفش های مخصوص قرار گیرند. پاهای کوچک زیبایی واقعی در جهان شرق در نظر گرفته می شد.
قدمت باستان کلاسیک به دوره‌های فرهنگ یونان و روم برمی‌گردد، زمانی که مراحل اولیه تولید کفش شروع به رشد کرد. قطعاتی از توسعه و تکامل در نقاشی ها و طراحی ها باقی مانده است. اولین و یکی از محبوب ترین مدل های کفش یونانی و رومی صندل بوده است. برخلاف مصریان، این صندل ها بلند هستند، تا نیمه تا زانو می روند و توری های زیادی دارند. در هر دو کشور، کفش به دو دسته مردانه و زنانه تقسیم نشد. همه آنها را به یک شکل می پوشیدند اما قوانینی وجود داشت. در یونانی، صندل ها را فقط شهروندان آزاد می توانستند بپوشند که به راحتی از بردگان متمایز می شدند. در روم باستان لباس و کفش نمادی از قدرت و تمدن بوده است، بنابراین کفش ها بر اساس موقعیت فرد در جامعه و طبقه اجتماعی او پوشیده می شدند. در اینجا یک مثال آورده شده است: سربازان رومی صندل می پوشیدند. هر چه بند صندل ها بیشتر باشد و کف آن نازک تر باشد، سرباز درجه بالاتری دارد.
صندل برای مدتی در اروپا کفش غالب در جامعه بوده است. آنها بر اساس سبک روحانی، نظامی، نخبه و دهقانی برای این طبقات جامعه ساخته می شدند.
در سرزمین‌های سلتیک کفش‌های بافته شده راحت و لغزنده وجود داشت که اغلب از چوب ساخته می‌شدند. آنها به سرعت به کفشی برای دهقانان و فقرا تبدیل شدند.
قرون وسطی (۴۷۶-۱۴۵۳)
در تاریخچه تکامل کفش اگرچه قرون وسطی به عنوان قرون تاریک در نظر گرفته می شود، اما در این زمان بود که بسیاری از خلاقیت های جدید کفش و مد ظاهر می شوند. در ابتدای این دوران پاشنه ی کفش ابداع شد و فقط مردان آن را می پوشیدند. همچنین کفش های نوک تیز، اولین سازه های کفش و ساختار بدوی گودیر ظاهر میشوند.
در آغاز قرون وسطی، اسپادری از کوه های پیرنه به اروپای مرکزی آمد و بسیار محبوب شد. این کفش ها از بوم جوت ساخته شده بودند، سبک و راحت بودند اما باید در آب و هوای گرمتر پوشیده می شدند و به همین دلیل به اروپای شمالی نرسیدند.
اروپای شمالی و مرکزی چکمه‌های چرمی تولید میکردند که از داخل چرخانده می‌شد و با کف کفش دوخته می‌شد. این یک ساختار تقریباً بدون درز بوده است زیرا درزها در داخل کفش باقی می‌ماند، بنابراین کفش را محافظت و تقویت می‌کرد، اما این طرح فقط با چرم نرم و انعطاف‌پذیر قابل استفاده بوده است. یکی از مزایای این کفش ها این است که می توان آنها را در فصول مختلف سال با افزودن مقداری یونجه یا خز داخل کفش در طول دوره سرد پوشید.
در دوره گوتیک، کفش‌های غیرمعمول با نوک‌های بلند و نوک تیز به نام پولن رشد کردند. گاه نوک این کفش ها تا نیم متر هم می رسد. طول نوک نشان دهنده وضعیت است. برخی از این کفش ها به قدری بلند بودند که باید با بند مخصوص به پاها بسته می شدند تا بتوان به درستی راه رفت. این نوع کفش از مواد مختلفی مانند مخمل ساخته می شد و با عناصر فانتزی تزئین می شد.
دوران مدرن اولیه (۱۴۵۳-۱۹۱۸)
مد مردانه و زنانه در این دوره متفاوت بوده است و تا پایان قرن هجدهم بیشتر توسط مردان دیکته می شد. مردان اولین کسانی بودند که کفش های پاشنه دار می پوشیدند. تا پایان قرن هجدهم، پاهای مردان به عنوان معیار زیبایی در نظر گرفته می شد. اگرچه زنان نیز کفش های فانتزی می پوشیدند، اما زیر دامن های بلند پنهان بودند. بنابراین مردان کسانی بودند که مد، به ویژه مد کفش را دیکته می کردند.
پیش از این، تغییرات مد کفش بسیار کند پیش می رفت و روند تولید کفش در کشورهایی با وضعیت اقتصادی خوب و با هنر و زیبایی شناسی به سرعت در حال توسعه آغاز شد. به عنوان مثال، اسپانیا و ایتالیا نقش زیادی در طراحی لباس در قرن شانزدهم داشتند. کفش‌هایی که در این کشورها تولید می‌شدند بعداً در سراسر اروپا گسترش یافتند. آنها شیک ترین تزئینات و نقش ها را داشتند و با استفاده از جدیدترین و شیک ترین مواد آن زمان ساخته می شدند.
در دوره رنسانس، پادشاهان اروپا اغلب کفش هایی با پاشنه بلند می پوشیدند تا برتری خود را نشان دهند. همچنین، آنها می‌توانستند با آرامش مستقیم از میان گودال‌ها راه بروند زیرا پاشنه‌هایشان تا 30 سانتی‌متر ارتفاع داشت. این کفش ها نمونه اولیه کفش های پلت فرم مدرن بودند. شاه لویی چهاردهم فرانسه که به عنوان پادشاه خورشید نیز شناخته می شود، نقش مهمی در گسترش محبوبیت کفش های پاشنه بلند داشت. حتی در حال حاضر، مورخان مد از کفش های پاشنه بلند مردانه به عنوان کفش فرانسوی یاد می شود.
در دوره رنسانس، کفش های نوک تیز با کفش هایی به نام اردک نوک با بینی های پهن و مربعی تعویض می شد. در همین حین، زنان شروع به پوشیدن سکو کردند.
در خلال احیای فرهنگ و زیبایی شناسی بود که شوالیه های نجیب شکوفا شدند. آنها اولین کسانی بودند که شروع به پوشیدن چکمه های مچ پا کردند زیرا برای اسب سواری و جنگیدن راحت بودند.
باروک یکی از بحث برانگیزترین دوره های فرهنگی در تاریخچه تکامل کفش است که با پیچیدگی، پرمدعا، درام و تمایل به عظمت مشخص می شود. بنابراین تعجب آور نیست که در این دوره فرهنگی کفش ها از مواد گران قیمت مانند مخمل، ساتن، ابریشم ساخته شوند و کفش ها توسط گل های مصنوعی، روبان ها و سنگ های قیمتی تزئین شوند. مردان برای نشان دادن جایگاه خود کفش هایی با پاشنه قرمز می پوشیدند.
در قرن هفدهم، مردان شروع به پوشیدن چکمه هایی کردند که جوراب های فانتزی از آن بیرون می آمد. کفش‌ها برای خانم‌ها اهمیت بیشتری پیدا می کنند، بنابراین کفش‌های باروک که قبلاً معمولی بودند، اکنون دارای عناصر گلدوزی و تزئینی مختلفی هستند.
باروک با روکوکو (باروک متاخر) جایگزین شد.تم اصلی روکوکو سگک و پاشنه لویی برای کفش زنانه است.
تنها در اوایل قرن نوزدهم کفش‌های مردانه و زنانه از نظر سبک، رنگ، پاشنه و شکل جلو شروع به متفاوت شدن میکنند. در دوران ناپلئون، کفش های پارچه ای به کفش های نخبه بسیار محبوب تبدیل می شوند. در این میان قد کلاسیک پاشنه کفش مردانه 2.5 سانتی متر بود. دورانی که مردان کفش پاشنه بلندتر از زنان می پوشیدند به پایان رسید.
با این حال، بزرگترین پیشرفت در تولید کفش در طول انقلاب صنعتی بوده است. مخترعان و صنعتگران در انگلستان و آمریکای شمالی یک چرخ خیاطی کفش مدرن اختراع کردند و تولید انبوه کفش های پارچه ای را آغاز کردند. یان ارنست ماتزلیگر روشی برای تولید کفش ابداع کرد که به موجب آن روزانه ۷۰۰ جفت کفش تولید می‌شد. کفش برای همه قابل دسترس شد و بالاخره از اواسط قرن نوزدهم کفش های پای چپ و راست متفاوت شد!
در قرن نوزدهم، پس از اینکه آمریکایی‌ها شروع به سفت کردن انتهای بند کفش در پایان قرن هجدهم کردند، کفش‌های بنددار شروع به رشد کردند. کفش های بنددار که بالای مچ پا قرار داشتند به یکی از محبوب ترین کفش های استاندارد برای مردان تبدیل شدند.
مدل آدلاید برای زنان بافته شده بود، در کناره ها بند بود و پاشنه کوتاهی داشت.
در تاریخچه تکامل کفش، تا قبل از جنگ جهانی اول برهنگی قابل قبول نبود، بنابراین فقط دمپایی‌ها (کفش‌های توالت) فریبنده بودند که از ابریشم یا ساتن و با روبان‌های اضافه ساخته می‌شدند.
در این زمان، کفش های آکسفورد در میان مردم شهرت پیدا میکنند و به طور گسترده زنها به پوشیدن آنها روی می آورند. این دقیقا زمانی است که زنان از پوشیدن لباس های شیک دست کشیدند و تصویر زنان عزادار که همه کارهای خانه را انجام می دادند بسیار رایج بود.
دوران مدرن (۱۹۱۸ – این روزها)
در نیمه دوم قرن بیستم با ایجاد و شکوفایی فرهنگ پاپ آمریکایی که با تمایل به متفاوت بودن، منحصر به فرد بودن و بخشی از یک خرده فرهنگ خاص همراه بود، پیشرفت عظیمی در کفش رخ می دهد. مواد اولیه ارزان تر، ساختارهای جدید و سبک زندگی متفاوت، تصویر آقایان و خانم ها را تغییر داد. کفش‌های فانتزی و باکیفیت توسط کفش‌های رنگارنگ مد روز تغییر پیدا می کنند. بازیگران و خوانندگان هالیوود تأثیر زیادی در شکل گیری و محبوبیت این کفش جدید داشتند. گروه بیتلز کفش های چلسی را محبوب می کند، آدری هپبورن هنرپیشه کفش های پاشنه دار بچه گربه را محبوب کرد و دختران مدرسه ای در دهه پنجم کفش های مری جین می پوشیدند.
با افزایش تعداد زنان شاغل، روند کفش پاشنه بلند شروع به تغییر می کند. پلت فرم های محبوب در دهه های ۷ و ۸ محبوبیت خود را از دست داده و در دهه ۹ توسط کفش های پاشنه کوتاه تغییر می کنند.
در تاریخچه تکامل کفش، کفش‌های ورزشی بیشترین تأثیر را بر مد کفش‌ها میگذارند. اولین قدم به سوی انقلاب اختراع کفش های ورزشی برای بازیکنان بسکتبال توسط “Converse” در سال 1917 برداشته می شود. این اولین قدم ها به سمت کفش های ورزشی مد روز بود.
در پایان قرن نوزدهم، در سال ۱۸۹۲، “U.S. شرکت لاستیک” یک مدل کفش اسپرت پارچه ای مدرن، راحت و زیبا با زیره لاستیکی ایجاد می کند. به این صورت است که «کدها» وارد بازار می شوند. پس از حدود 25 سال، پس از تکمیل و ثبت اختراع این کفش ها، تولید انبوه آن آغاز شد. از اواسط سال 1940 انقلاب مشهودی در کفش و لباس ورزشی آغاز شده و دوران خانم ها و آقایان به پایان می رسد. راحتی، سبک، بداهه نوازی و خلاقیت.
نام “Sneaker” از کلمه انگلیسی “Sneak” گرفته شده است. به طرز متناقضی، از همان اولین قدم ها، کفش های ورزشی بی سر و صدا پیش نمی رفتند، بلکه با افتخار و با صدای بلند به تمام دنیا اعلام کردند: “ما اینجا هستیم!”. «اینجا» تعریف‌نشده نه تنها بر عرصه‌های ورزشی، بلکه بر سکوهای مد و تمام قفسه‌های فروشگاه‌های کفش نیز پیروز شده است. محبوبیت امروز به همان اندازه باقی مانده است!
تاریخچه تکامل کفش جالب و جذاب است. این تقسیم بندی دقیق جامعه به طبقات، تغییر مد در دوره های مختلف را نشان می دهد. برخلاف این روزها، مد هر ۱۰ یا حتی ۱۰۰ سال تغییر می کند، نه هر فصل. زمان‌هایی بود که زنان نمی‌توانستند کفش‌های پاشنه دار بپوشند، برده‌ها کفشی نداشتند تا آنها را از سایر مردم متمایز کنند و نجیب‌زاده‌ها از نظر شیک و شیک بودن کفش‌هایشان با یکدیگر رقابت میکردند. وقتی نگاهی به کفش های باقی مانده می اندازیم، دهانمان کاملا باز می شود. چگونه مردان می توانستند کفش هایی با پاشنه های 30 سانتی متری بپوشند؟
امروز در بازار آزاد و جامعه‌ای که هیچ قانونی برای محدود کردن حقوق بشر وجود ندارد، می‌توانیم هر چه دل‌مان بخواهد بپوشیم. ما می‌توانیم روندهای مد را دنبال کنیم و برای هر موقعیت و مناسبت با توجه به روحیه یا کد لباسمان کفش‌های مختلفی پیدا کنیم. قرن بیست و یکم و فرصت های تکنولوژیکی شگفت انگیز به ما این امکان را می دهد که کفش های با کیفیت، بادوام و مد روز داشته باشیم. و نه فقط یک جفت بلکه یک کمد کامل پر از کفش های مد روز!
